من جوان، خجالتی!
منشأ اضطراب به اعتقاد بعضی از روان شناسان، افکار منفی و تلقی های غیرمنطقی منشأ اضطراب هستند.

طرح مسئله: «با سلام... بنده با مشکلات زیر مواجهم و امیدوارم به من راه حل نشان دهید. مشکل اصلی من ترسو و کمرو بودنم است. مثالی می زنم: مثلا وقتی سوار تاکسی می شوم اگر راننده کرایه را بیشتر بگیرد، کوچک ترین اعتراضی نمی توانم به او بکنم و می ترسم ناراحت شود یا به من توهین کند یا گدا حسابم کند و نیز می ترسم چیزی بگیم و او در جواب من چیزی بگوید و حالت ضعف من مشخص شود و دیگران این ضعف مرا بفهمند. ضمناً مشکل من در جاهایی به گناه می انجامد. مثلاً چون من سربازی هستم که خدمتم را اداره ای می گذرانم و بعضی اوقات به عنوان ناظر برای نظارت بر شرکت های خصوصی که با اداره قرارداد دارند، فرستاده می شوم و مسئولیتم این است که ببینم آیا آن شرکت وظایفش را که تدریس برای تعداد مشخصی از روستاییان است انجام می دهد یا نه. بعضی اوقات تعداد کشاورزانی که به آنها درس داده می شود، کمتر از تعهد آن شرکت هاست. آن شرکت ها از من می خواهند به دروغ تعداد افراد آمده را بیشتر عنوان کنم. و چون من فردی کم رو هستم و اعتماد به نفس لازم را نداشته و خود کم بینی دارم، احساس می کنم که اگر این کار را نکنم پاچه خوار و ... به حساب می آیم و در نتیجه با آن که این شرکت ها مرا نمی شناسند و شاید دیگر مرا هم نبینند، تن به دروغ گویی می دهم. برای حل این مشکل بزرگ چه کمکی می توانید به من بکنید؟»
دوست عزیز! خوشحالیم که مشکل خود را شناخته و برای حل آن پا پیش گذاشته اید. لازم است بدانید که این مشکل یکی از شایع ترین مشکلات روحی در جامعه، بخصوص در بین جوانان است و شما در این مشکل تنها نیستید. با این تفاوت که شما برخلاف بسیاری دیگر، برای حل آن گامی مثبت برداشته اید. ابتدا باید عرض کنیم که برخی از مسائلی که بیان کردید، صرفاً به کم رویی بر نمی گردد، بلکه علاوه بر آن علل دیگری مانند فرهنگ های نادرست جامعه نیز در بروز این رفتارها دخیل است که بر شما و بسیاری از افراد جامعه سایه افکنده است. مثلا خبر ندادن از عدم تعهد برخی شرکت ها، در حالی که شما را نمی شناسند و چه بسا دیگر اصلاً شما را هم نبینند و ... اما در مورد کم رویی از نظر روان شناختی باید گفت: کم رویی و خجالتی بودن یکی از علایم اضطراب است که با روشن شدن منشأ اضطراب، احساسات فرد مضطرب و راهکارهای درمانی، می توان شناخت بیش تری به این مسئله پیدا نموده، برای مقابله با آن گام برداشت. منشأ اضطراب به اعتقاد بعضی از روان شناسان، افکار منفی و تلقی های غیرمنطقی منشأ اضطراب هستند. مثلا اگر بر این باور باشید که همیشه مورد تأیید دیگران قرار بگیرید، در برابر دیگران دچار اضطراب و نگرانی می شوید. در میان نگذاشتن افکار خود با دیگران به دلیل ترس از تحقیر شدن، اجتناب از رودررویی شما و سرکوب احساس و در نتیجه عصبی و هراسان شدن از عوامل اضطراب به شمار می آیند. احساسات و افکار فرد خجالتی و کم رو که احتمالاً شما هم بعضی از آن ها را در خود می یابید: چنین افرادی احساس می کنند دیگران وقتی به آن ها نگاه می کنند، درون شان را می خوانند. بنابراین معمولاً از برنامه های اجتماعی اجتناب می کنند. می ترسند در حضور دیگران رفتار خاصی داشته باشند، چون احتمال می دهند احمقانه به نظر برسد. همواره در حال مقایسه خود با دیگرانند و معمولاً خود را در مقایسه با دیگران کم تر و پایین تر می پندارند. راضی نگاه داشتن مردم، ذهن چنین افرادی را اشغال کرده است.
راهکارهای درمانی 1- پذیرش و نوشتن احساسات منفی و عدم انکار آن ها و پیدا کردن راه حل با مشورت روان شناسان و مشاوران. نوشتن احساسات منفی و قبول داشتن بدین معنا است که با خود در مکانی بنشینید و احساس منفی و آزاردهنده خود را بنویسید. مثلاً «هر وقت با فردی صحبت می کنم دلهره و اضطراب دارم، حرف هایم را که از قبل آماده کرده ام نمی توانم بزنم، رنگم سرخ می شود، تپش قلب می گیرم و...» تمام راه کارهای مقابله یا کاهش این حالت را بنویسید و یکی یکی آن ها را امتحان کنید. مثلاً «قبل از حرف زدن بدنم را شل نگه دارم و نفس عمیق بکشم و یا این که اول از احوال پرسی ساده شروع کنم یا قبل از حرف زدن اصلاً به این که با فردی ملاقات دارم فکر نکنم و ...»
2- نوشتن توانایی ها و نقاط مثبت و تقویت آن ها در ذهن و مرور آن ها معمولاً فرد مضطرب به تدریج توانایی های خود را ناچیز شمرده و خود را همیشه سرزنش می کند. این تکنیک به شما اجازه می دهد لیستی از توانایی های خود را در تمام زمینه ها بنویسید. آنچه را که می توانید به خوبی انجام دهید و استعداد آن را دارید، یادآوری کنید. هر روز در وقت بیکاری این توانایی ها را مرور کرده و موارد موفقیت هایتان را به یاد بیاورید و آن صحنه ها را برای خود بازسازی کنید.
راهکارهای درمانی 1- پذیرش و نوشتن احساسات منفی و عدم انکار آن ها و پیدا کردن راه حل با مشورت روان شناسان و مشاوران. نوشتن احساسات منفی و قبول داشتن بدین معنا است که با خود در مکانی بنشینید و احساس منفی و آزاردهنده خود را بنویسید. مثلاً «هر وقت با فردی صحبت می کنم دلهره و اضطراب دارم، حرف هایم را که از قبل آماده کرده ام نمی توانم بزنم، رنگم سرخ می شود، تپش قلب می گیرم و...» تمام راه کارهای مقابله یا کاهش این حالت را بنویسید و یکی یکی آن ها را امتحان کنید. مثلاً «قبل از حرف زدن بدنم را شل نگه دارم و نفس عمیق بکشم و یا این که اول از احوال پرسی ساده شروع کنم یا قبل از حرف زدن اصلاً به این که با فردی ملاقات دارم فکر نکنم و ...»
2- نوشتن توانایی ها و نقاط مثبت و تقویت آن ها در ذهن و مرور آن ها معمولاً فرد مضطرب به تدریج توانایی های خود را ناچیز شمرده و خود را همیشه سرزنش می کند. این تکنیک به شما اجازه می دهد لیستی از توانایی های خود را در تمام زمینه ها بنویسید. آنچه را که می توانید به خوبی انجام دهید و استعداد آن را دارید، یادآوری کنید. هر روز در وقت بیکاری این توانایی ها را مرور کرده و موارد موفقیت هایتان را به یاد بیاورید و آن صحنه ها را برای خود بازسازی کنید.
ادامه مطلب