راهنمایی ومشاوره گروهی

تعاریف راهنمایی ومشاوره گروهی:

درراهنمایی انفرادی،مشاوربا یک مراجع سروکاردارد وبه جمع آوری اطلاعات وشناسایی فرداقدام می کند.درحالیکه درراهنمایی گروهی تعداد مراجعان بیش یک نفراست.راهنمایی گروهی تجمع افراداست که برای رسیدن به هدف ویاهدفهای معینی فعالیت می کنند.درراهنمایی گروهی هدفها،نوع عضویت،نوع رهبری،وموقعیت گروه ازعواملی تعیین کننده اند

هدف راهنمائي گروهي

به نظرماهلر(1969)هدف اصلی راهنمایی گروهی کسب اطلاعات درزمینه گروهی فعالیت سازمان یافته ای است که ازایجادمشکل پیشگیری می کند.مثلاًبا ارائه اطلاعات شغلی به صورت گروهی،به دانش آموزان ومراجعان کمک می شودتا حتی الامکان انتخابهای نادرست انجام ندهندودرآینده بامشکلاتی مواجه نگردند.لذافعالیتهای راهنمایی جنبه پیشگیری دارند

تعداد شركت كنندگان در راهنمائي گروهي

تعدادشرکت کنندگان درراهنمایی گروهی معمولاًبیست تاسی وپنج نفرمی باشدودرصورت وجودامکانات کافی می توان این عده راافزایش داد.

رهبر گروه كيست

درانجام راهنمای گروهی رهبرگروه به تخصص وتبحرخاصی نیاز ندارد.زیرا درچنین گروهی حل مشکل ویامسئله عاطفی وروانی مطرح نیست وتقریباًهر فردی می تواندراهنمایی گروهی رااجرا کند.معلم نیز ازعهده انجام راهنمایی گروهی بخوبی برمی آید.

لوازم مورد نياز

معمولاًدرراهنمایی گروهی ازابزارووسائل متعددی نظیرفیلم،اسلاید،بروشورشغلی وغیره استفاده می شودتایادگیری تسهیل گردد.راهنمایی گروهی برای تمام دانش آموزان ومراجعان ضرورت دارد.می توان باارائه واحدهایی درزمینه راهنمایی،معلمان رابا راهنمایی گروهی آشناساخت وفعالیتهای متعددراهنمایی راکه در مدارس ضرورت داردوبه آنها واگذار کرد.

تفاوت مشاوره  گروهي و راهنمائي گروهي

مشاوره گروهی با راهنمایی گروهی تفاوت دارد.به اعتقاداولسن(1970)مشاوره گروهی یک سلسله فعالیتهای سازمان یافته است که باتعداد معینی شرکت کننده دریک زمان انجام می گیرد.این فعالیت ها جنبه درمانی وپیشگیری دارند.

تعداد افراد در مشاوره گروهي

درمشاوره گروهی گاهی یک وهنگامی دومشاوربا تقریباً هشت نفرشرکت کننده دورهم می نشینندوبه بررسی وتجزیه وتحلیل موضوعی عاطفی وروانی می پردازندوتلاش می کنندراه حلی برای مشکل بیابند.ازاینرو،هدف مشاوره گروهی دروهله اول معمولاًحل مشکل ودرمرحله بعدجلوگیری ازبروز مشکلات می باشد. 

رهبري جلسه مشاوره گروهي

رهبری جلسات مشاوره گروهی،به تخصص وتبحرنیازداردو هر فردی نمی تواندمشاوره گروهی راتشکیل وآنراباموفقیت هدایت کند.رهبرگروه علاوه برگذراندن دورةآموزش رهبری گروه باموفقیت 

بایدشخصاًدر چندین جلسه گروهی به عنوان عضوشرکت جویدوگروهایی رانز تحت نظارت متخصصین سرپرستی کندتابتواند 
مشاوره گروهی راتشکیل واداره کند. 
روش مشاورةگروهی:

مشاورگروهی که مستلزم ایجاد رابطه ای عاطفی است،برای رسیدن به هدفها ومقاصدگوناگون ومتعددی تشکیل می شود.اصول تشکیل مشاوره گروهی برای دانش آموزان دورةراهنمایی ودبیرستان رانمی توان به سایرگروهها نظیر گروه دانشجویان دانشگاه،خانواده ها،وبیماران روانی نیزتعمیم داد.مهمترین عامل درتشکیل مشاورةگروهی،تعیین هدفها ومقاصدگروه می باشد.توصیه می شودبه هنگام تشکیل مشاوره گروهی خصوصاًدرمدارس،نوع مشکلات هریک ازاعضای شرکت کننده قبلاًمشخص گرددودربارة لزوم وضرورت تشکیل گروه،بررسی های مقدماتی به عمل آید.برای اینکارمعمولاًانجام یک مصاحبه تشخیصی کوتاه مدت باهریک ازداوطلبان شرکت درمشاوره گروهی لازم بنظرمی رسد.

مشاور درتشکیل مشاوره گروهی،بایدگامهای زیررا رعایت کندتا گروه به هدفهای تعیین شده نائل آید.به بیانی بهتر،فرآیندتشکیل مشاوره گروهی رامی توان بشرح زیربرشمرد:

فرآیندتشکیل مشاوره گروهی

گام اول-انتخاب اعضاء:

بین اعضای گروه درزمینه های جنس،سن،آشنایی های قبلی متفاوت های شخصیتی بایدهماهنگی موجودباشد.درصورتی که بین تجارب گذشته اعضای گروه، تفاوت های فاحشی موجود باشد اعضای گروه 
قادرنخواهدبود بطوردرست ومناسبی بایکدیگرارتباط برقرارسازند.چون تشابه بیش ازحدنیز مانع پیشرفت فعالیتهای گروهی می گردد،ازاینروباید سعی شودبین تجربیات وزمینه های قبلی اعضای گروه حتی الامکان تعادلی موجودباشد.
به منظورانتخاب اعضاء،معمولاًیک مصاحبه تشخیصی باکلیه داوطلبان شرکت درمشاوره گروهی لازم وضروری است.این مصاحبه مقدماتی،بدان سبب انجام می گیردکه داوطلب انتظارش راازخود واز گروه بشناسد؛ناراحتی هاونگرانی های خودرابطور کلی شناسایی کند؛به شرکت مجدّانه درگروه تشویق گردد؛میزان تمایلش به بحث درباره مشکلاتش درگروه مشخص شود؛وبا برخی ازقوانین اساسی گروه آشناگردد.این مصاحبه مقدماتی همچنین به مشاورفرصت می دهدتا مناسب ترین افرادرا بایکدیگردریک گروه قرار دهد.
برخی ازمتخصصان(نظیراولسن،1970)تشخیص ومصاحبه مقدماتی باداوطلبان شرکت درمشاوره گروهی رالازم وضروری می دانندوعقیده دارندکه مشاورباید درانتخاب وگزینش اعضای گروه آزادباشد تاکسانی را که احتمالاًاز مشاوره گروهی سودبیشتری خواهندبردبرگزیند.
درمصاحبه مقدماتی،ابتدامشاور علل انجام چنین مصاحبه ای رابرای داوطلب تشریح می کندواظهار می داردکه به خاطرایجادهماهنگی درگروه برای کمک بیشتروپیشرفت سریع تر،انجام مصاحبه مقدماتی 
ضرورت دارد.سپس ازداوطلب می خواهدکه با اعتمادبه مشاور،درباره مشکلی که هم اکنون باآن مواجه است صحبت کندوانتظارات وهدفهایش ازشرکت درگروه راتوضیح دهد.به موازات مصاحبه مقدماتی،می توان درمدرسه اطلاعات کلی درباره مشاوره گروهی وهدفهای آن تهیه ودردسترس تمام دانش آموزان ومراجعان قرار داد.
گام دوّم-اندازه گروه:
معمولاًتعداداعضاء درمشاوره گروهی،بایدشش الی دوازده نفرباشد.درتعیین تعداداعضای مشاوره گروهی،هدفهاونیزنوع مشکلات اعضای گروه تأثیربسزایی دارند.بدین معنی که درصورت وجودمشکلات عاطفی شدیدتر،گروه معمولاًبا کمترین تعدادیعنی شش نفرتشکیل می شود.معمولاًتشکیل مشاوره گروهی باکمتر ازپنج نفرنمی تواندمفیدباشد.زیرا اولاً الگوهای رفتاری اعضای گروه محدوداست.ثانیاً فشلرهای وارده برهرفرد،جهت مشارکت درفعالیتهای گروهی زیادمی باشد.درحالیکه اگرتعداد اعضاء بیش ازپنج نفرباشد،تنوع تجربیات وزمینه های قبلی اعضاءباعث یادگیری بیشترمی گردد.اگرتعداداعضای شرکت کننده درگروه بیش ازده نفرشود،احتمالاًبه برخی ازاعضاءتوجه کافی معطوف نخواهدشدو درنتیجه مشارکت آنها به حداقل خواهدرسید.رهبری گروهی نیزبا توجه به اندازه گروه تغییرمی کند.معمولاًدرگروه های کوچکتر،اداره رهبرتأثیربیشتری برتصمیمات گروهی دارد.درحالیکه درگروه هایی با
باتعدادبیشتر،چون مشکلات متنوع است وعکس العمل های بین اعضاءزیاد می باشدتصمیم نهایی توسط کل اعضاءاتخاذ می شودوادارةرهبربر تصمیمات گروهی تأثیرکمتری دارد.همچنین درگروه های کوچکتر،رهبری گروه ساده تروآسان ترانجام می پذیرد.
درحالیکه درگروه های بزرگتر،رهبرگروه تاحدودی مشکلتر است.لذابه مشاوران توصیه می شودکه درآغاز کار،تعداداعضای مشاوره گروهی رادرحداقل نگه دارندتاتجارب کافی بدست آورندوسپس به مرورزمان اعضای گروه راافزایش دهند.
همچنین چگونگی ترکیب اعضای گروه ازنظرجنس،موقعیت اجتماعی،شغل وسن درنحوةکارکرد گروه مؤثراست.معمولاً هرچه گروه متجانس ترباشد،اختلافها وتضادهای درون گروهی کمترخواهد بود.به عبارت دیگرهرچه اعضای گروه متجانس ترباشند،تفاوت درعقاید ونظریات کمتر است وبرعکس هرچه اعضای گروه نامتجانس تر
باشند،امکان پیدایش تفاوتها وتضادها بیشترمی شود.
گام سوم-تواترتشکیل جلسات:
جلسات مشاوره گروهی،معمولاً هفته ای یکبارتشکیل می گردد.تواترتشکیل جلسات را می توان باتوجه به هدفها درصورتی که ضرورت ایجاب کندتشکیل می گردد.ماهلر(1969)معتقداست که اگراعضاء دارای مشکلات حادی باشندکه گروه درتخفیف آلام می تواند
مؤثرواقع شود،جلسات گروهی باید همه روزه و یا لااقل سه باردر
هفته تشکیل گردد.
گام چهارم-تداوم جلسات:
به نظرماهلر(1969)معمولاًده جلسه رامی توان زمان لازم برای حل مسائل ومشکلات درجلسات مشاوره گروهی محسوب داشت.درعین حال دراین زمینه قانون کلی وثابتی وجودنداردوجلسات مشاوره گروهی تازمانی ادامه می یابدکه اعضای گروه به هدفهای تعیین شده نائل آیند.درهرجلسه بایداز پیشرفتهای اعضاء درنیل به هدفها،ارزشیابی به عمل آیدتا براساس آن بتوان تعدادتقریبی جلسات آینده راپیش بینی کرد.
گام پنجم-طول هرجلسه:
طول هرجلسه مشاوره گروهی،با تواترتشکیل آن درهفته بستگی دارد.اگرگروه درهفته یکبارو یادوبار تشکیل گردد،وقت هرجلسه یک ساعت خواهدبود.ولی چنانچه جلسات مشاوره گروهی هردوهفته یکبار تشکیل شود،زمان هرجلسه دویا سه ساعت خواهدبود.زمان هرجلسه مشاوره گروهی به نوع گروه نیزبستگی داردمثلاًدرگروه ماراتن،زمان هرجلسه بیست وچهارالی چهل وهشت ساعت متوالی می باشد.
گام ششم-فراهم آوردن موقعیت:
درمحلی که مشاوره گروهی درآن تشکیل می گردد،بایدبریا تمام اعضاءفضای کافی وجود داشته وازهیاهو ومزاحمت دیگران دورباشد.
معمولاًاگراعضای گروه دورهم وبصورت دایره برروی صندلی ویا روی زمین بنشینند،آرامش بیشتری احساس خواهندکرد.مطالب جلسات مشاوره گروهی رامی توان برروی نوارضبط ودرمواقع لازم ازآن استفاده کرد.ضبط محتوای جلسه بایدباتوافق اعضای گروه انجام پذیرد.
گام هفتم-مشارکت اعضاء:
هرفردی که برای نخستین باردرجلسه گروه شرکت می کنددرمراحل اولیه بایک سری سؤالات ومسائل مواجه می شودکه برخی ازآنها ذیلاً درج می گردد.شناسایی این نکات مشاوررا درتشکیل وهدایت گروه یاری خواهدکرد.بعلاوه تازمانی که فردبرای خودجواب قابل قبولی نیابد قادربه مشارکت واقعی وفعال درگروه نخواهدبود.
گام هشتم-تشخیص انواع گروه:
گروه راباتوجه به نوع شرکت کنندگان،می توان به دونوع تقسیم کرد.اگراعضاءبامیل وخواست خوددر گروه شرکت کرده باشند،گروه داوطلب نامیده می شودواگر به عللی اعضاءبه شرکت درگروه وادارشده باشند،گروه اجباری نامگذاری می گردد.توصیه می شودشرکت درمشاوره گروهی آزادباشدوبه هیچوجه افرادبرای شرکت درگروه تحت فشارقرار نگیرند.اگرکسی بطور داوطلب وآزاد درمشاوره گروهی شرگت کرده باشد ، باعلاقه بیشتری درفعالیتهای
گروهی مشارکت خواهدکرد.درحالیکه اگرمجبوربه مشارکت شده باشد،دربرابر فعالیتهای گروهی مقاومت خواهدکردومانع پیشرفت گروه خواهدگردید.
گام نهم-تعیین گروه بازوبسته:
ازنظرنوع مشارکت اعضاء گروه به دونوع بازوبسته تقسیم می شود.گروه بازگروهی است که درهر زمانی عضوجدیدمی تواندوارد گروه گرددویا عضوی ازآن خارج شود.ولی درگروه بسته،تاپایان فعالیتهای گروه،خیچ عضوجدیدی نمی تواندبه عضویت گروه پذیرفته شودوگروه باهمان تعداد اولیه کارخود راادامه می دهد.معمولاًگروههایی که برای حل مشکلات عاطفی تشکیل می گردند،ازنوع گروه بسته می باشند.نوع گروه دراولین جلسه با توافق اعضاءمشخص می شود.
گام دهم-پایان دادن به جلسه گروه:
پایان دادن به جلسه مشاورگروهی،نظیرآغاز جلسه ازاهمیت خاصی برخورداراست.درپایان بخشی به جلسه مشاوره گروهی،بایذاز فنونی استفاده شودکه رعایت آنها موجب افزایش کارآیی گروه می گردد.ازآن جمله اینکه مشاور بایددقایقی قبل ازپایان جلسه،فرار رسیدن ختم جلسه را اعلام دارد.دراین فاصله باید محتوای بحث جلسه مشاوره گروهی،خلاصه وازآن نتیجه گیری شود.مشاورمی تواندشخصاً ویابه کمک اعضاء محتوای بحث جلسه گروه راخلاصه 
ونتیجه گیری کند.پایان دادن به جلسه مشاوره گروهی بدون نتیجه گیری کارصحیح وپسندیده ای نمی باشد.درخاتمه بایدبا توافق اعضاء وقت جلسه آینده تعیین گردد.
خلاصه:
تشکیل واداره جلسات مشاوره گروهی به تخصص نیاز دارد.بریا تشکیل مشاوره گروهی،ابتدا بایدبه گزینش اعضاءاقدام شود.تعداداعضاء پنج تادوازده نفراست که اغلب ازطریق مصاحبه تشخیصی انتخاب می شوندقبل ازحضور درجلسه مشاوره گروهی،بایداطلاعات لازم درباره قوانین گروه دراختیار اعضای گروه قرار گیرد.پرسشنامه ای ارائه گردیدکه بدانوسیله می توان مشکلات داوطلبان راتشخیص دادوآنان رابراساس اطلاعات حاصله به شرکت درگروههای خاص راهنمایی کرد.تعداداعضای گروه،درتعیین جهت ونوع فعالیتهای گروه تأثیربسزایی دارد.باافزایش تعداداعضای گروه نیاز به ایجادسازمانی منظم تردرگروه بیشتر می شود.همچنین باافزایش تعداداعضای گروه برقراری رابطه حسنه وکنش متقابل بین اعضاء مشکل ترمی شود.زمان وطول جلسات مشاوره گروهی به اهداف ونوع گروه بستگی دارد.علاقه مندی اعضاءبه مشارکت درگروه عامل مهمی درموفقیت گروه محسوب می شود.درارتباط بامشارکت اعضاءمی توان به مواردی نظیر اهداف،هویت،هماهنگی،اقتدار،صراحت
واعتماداشاره کرد.همچنین بایدمشخص شودکه آیاگروه ازنوع بازیا بسته است.پایان دادن به جلسه مشاوره گروهی نیزفنونی دارد که بایدرعایت گرددتا کارآیی گروه افزایش یابد. 


منبع:پویایی گروه ومشاورة گروهی-دکترعبدالله شفیع آبادینقل از :http://dastgerefteh.persianblog.ir/post/41

نظرات شما عزیزان: